Windykacja, egzekucja
Windykacja jest procesem odzyskiwania należności z tytułu sprzedanego towaru lub wykonywanych usług. Celem postępowania windykacyjnego jest doprowadzenie do uzyskania zapłaty przez dłużnika w możliwie jak najkrótszym czasie i przy zaangażowaniu jak najmniejszych środków finansowych i organizacyjnych.
W obrocie cywilnym i gospodarczym nierzadko bywają sytuacje, w których nasz dłużnik uchyla się od zapłaty i zwleka z uiszczeniem należności z różnych tytułów prawnych. Wtedy musimy sięgnąć po środki prawne i rozpocząć procedurę windykacyjną.
Aby skutecznie ściągnąć należność od dłużnika musimy pamiętać, że przysługująca nam wierzytelność musi uzyskać przymiot wymagalności. Świadczenie jest wymagalne po upływie terminu do jego spełnienia. Stąd w każdej sprawie należy wezwać dłużnika do zapłaty i wyznać mu dodatkowy termin do wykonania zobowiązania. Po upływie wyznaczonego terminu kierujemy sprawę na drogę postępowania sądowego.
Należy pamiętać, że skuteczna windykacja dotyczy wyłącznie wierzytelności nie przedawnionych. Skutkiem upływu terminu przedawnienia jest powstanie po stronie dłużnika uprawnienia do uchylenia się od spełnienia należnego wierzycielowi świadczenia. Oznacza to, że dłużnik w toku procesu może zgłosić zarzut przedawnienia i odmówić wykonania zobowiązania, a wierzyciel nie może zmusić go do spełnienia świadczenia. W takim przypadku roszczenie nie wygasa, ale staje się tzw. zobowiązaniem naturalnym, którego wykonanie zależy od dobrej woli dłużnika. Jeżeli dłużnik w toku procesu nie zgłosi zarzutu przedawnienia, sąd po upływie terminu przedawnienia wyda orzeczenie zasadzające.
W prawie cywilnym występują dwa ogólne terminy przedawnienia tj. 10 – letni dla roszczeń majątkowych i 3- letni dla świadczeń okresowych (np. czynsz najmu) oraz dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Oprócz tego możemy napotkać wiele szczególnych terminów przedawnienia, między innymi: 6 miesięcy, 1 rok, 2 lata, 3 lata, 10 lat, które zostały określone w części szczególnej kodeksu cywilnego oraz w przepisach odrębnych.
Przy kierowaniu sprawy o zapłatę możemy dodatkowo domagać się zasądzenia odsetek ustawowych lub umownych, których termin przedawnienia wynosi 3 lata, jednak kończy się nie później niż z upływem terminu przedawnienia świadczenia głównego.
Po uzyskaniu dla nas korzystnego i prawomocnego orzeczenia sądu, staje się ono tytułem egzekucyjnym, który po nadaniu przez sąd klauzuli wykonalności uzyskuje nazwę tytułu wykonawczego i nadaje się do egzekucji.
Kolejnym krokiem jest skierowanie wniosku do komornika z żądaniem wszczęcia postępowania egzekucyjnego i przeprowadzenia egzekucji z majątku dłużnika.
Musimy pamiętać, że nawet uzyskanie tytułu wykonawczego nie gwarantuje skutecznego odzyskania wierzytelności. Bywają przypadki, że postępowanie egzekucyjne kończy się umorzeniem z powodu uznania nie wypłacalności dłużnika. Warto wiedzieć, że raz wydany tytuł wykonawczy umożliwia kontynuowanie postępowania egzekucyjnego z majątku dłużnika przez lat 10.
Z windykacją wiąże się ściśle zagadnienie kosztów sądowych, które musimy uiścić na wstępie przy wniesieniu pozwu do sądu. Najczęściej wysokość wpisu od pozwu wynosi 5 % wartości dochodzonego świadczenia pieniężnego, ale bywają też inne uzależnione od rodzaju sprawy i trybu postępowania cywilnego. Szczegółowo wysokość kosztów sądowych określona została w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.).
Jeżeli korzystamy z pomocy fachowego pełnomocnika, sąd w razie uwzględnienia powództwa obciąży naszego przeciwnika procesowego kosztami zastępstwa procesowego, tj. wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego określonego w odrębnych przepisach.
Powszechnie wiadomo, że korzystanie z drogi sądowej kosztuje, ale nie jest przywilejem dla osób wyłącznie majętnych. Mniej zamożni mogą ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych w całości i złożyć do sądu wniosek o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu. Aby skorzystać z tej instytucji należy wypełnić i przedłożyć oświadczenie majątkowe z podaniem stanu majątkowego i źródeł dochodu.
W każdej sprawie przed podjęciem decyzji o skierowaniu do sądu pozwu o zapłatę warto prowadzić negocjacje z dłużnikiem i nakłonić go do zawarcia ugody kończącej spór. Jest to najszybszy sposób odzyskania przysługującej nam wierzytelności.
Dobrze i sprawnie prowadzone postępowanie windykacyjne może doprowadzić do skutecznego zwrotu należności przez dłużnika, a jeśli się nie zakończy sukcesem to z pewnością przyczyni się do zebrania informacji o majątku dłużnika i uzyskania nowych dowodów przydatnych i niezbędnych w toku postępowania sądowego i egzekucyjnego.